Jan Batista Alton
Le gigant dla leteratöra ladina, le pröm che á studié le ladin a livel universitar. Alton á studié Filologia classica y franzesc tl’Université da Desproch, al á insigné a Trënt, Praga y Viena, olach’al á arjunt le titul de laurea de Romanistica y á lauré sciöche insegnant privat. Dedô ál studié a Paris y al é deventé diretur dl Imperial Regio Ginnasio de Rorëi. Chiló él gnü copé tl 1900. Danter sües operes él Rimes ladines in pért con traduzion taliana, 1885, y Stòries e chiánties ladines con vocabolario ladin-talian metudes in rima, 1895. Dilan a sües operes podunse se fá n’idea dla cultura y dl pinsier ladin tl XIX secul.
La Gana dĕ Val dĕ Mesdí
1.
Chianté ves chianti şëgn dě bèla gana;
Ël’ abitā l plú gian anticamënter
Val dě Mesdí, dormiva tě na tana,
– Inscí fageova troeč da vèdlamënter –;
Les rṓs, dě bèl pavé ghél dlonc corides,
Ē só confórt, da tan’ d’atri mal’dides.
[...]
4.
Tanina – këš l’inom dě nósta gana –
Ně dē plů a mënt ad áicia ed a carëzes;
Crůž tě só cụr scognṓla e pëna grana,
Kirī da n pèz incá d’i crëp altëzes,
Stē dís intīrz sůn pič scèc incantada,
Vérs la valada in jů fita l’odlada.
J.B. Alton, 1895, Stories e chiánties ladines
Funtana: R. Bernardi, P.Videsott, 2014, Geschichte der ladinischen Literatur; bu,press, Bolzano